Makaleler

Sigortacılıkta dünyadaki genel düzene baktığımızda sigortacılığın yoğun olarak anonim şirketler tarafından yapılması yolunda ülkelerin kanunlarını oluşturdukları bunun haricinde sermayesi hisselere bölünmüş şirketlere de kanun koyucular tarafından yetki verildiği görülmektedir.

Türkiye’de ise eski kanunumuzda (1149 sayılı sigortacılığın ve sigorta şirketlerinin teftiş ve murakabesi hakkında kanun) sermayesi hisselere bölünmüş bütün ticaret şirketlerinin sigortacılık yapabileceği kabul edilmişti. (m.1) 7397 sayılı kanun anonim şirketler dışında bu neviden sadece komandit şirketler kaldığı ve bu şirket tipinin sigortalıların hukukunu koruma bakımından uygun görülmediği gerekçesiyle sadece anonim şirketlerin sigortacılık yapabileceğini kabul etmiştir. Bu kanunu tadil eden 3379 sayılı kanun ve KHK/539 da bu hüküm aynen muhafaza edilmiştir.

Sigortacılığın mahiyeti itibariyle sigorta müesseseleri, kuruluş, çalışma ve denetimleri bakımından özel kurallara tabi tutulmuşlardır.

Sigorta şirketlerinin ve reasürans şirketlerinin kuruluşu (Değişik R.G. 29.06.2012 - 28338)

MADDE 3- (1) Türkiye’de faaliyet gösterecek sigorta şirketleri ile reasürans şirketlerinin anonim şirket veya kooperatif şeklinde kurulmuş olması şarttır. Sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri, sigortacılık işlemleri ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan işler dışında başka işle iştigal edemez.

Sigortacılık Kanunu madde 3-(1). e göre bir şirket sigorta veya reasürans alanında Türkiye’de faaliyet göstermek istiyorsa anonim veya kooperatif bir şirket şeklinde kurulmuş olmalı ve ek olarak sigortacılık işlemleri ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan işler dışında iştigal etmemelidir.

Bu hükümle birlikte sigorta şirketlerine TTK’da düzenlenen anonim şirketlerden farklı olarak açıkça bir iştigal yasağı konmuştur. Bu yasağın ihlal edilip edilmediğini araştırma görevi ise Sigorta Denetleme Kurulu’na verilmiş olup bu görevin aidiyeti hem 7397 sayılı kanunun 41. Maddesinde hem tadil kanunda hem de KHK/539’da aynen korunmuştur.

AB’nin hayat ve hayat dışı sigorta şirketlerine ait direktiflerinde bu hüküm şu şekilde düzenlenmiştir: Sigorta şirketleri, çalışma konularının sigortacılık ve diğer bütün ticari faaliyetler dışında olmak üzere sigortacılıkla doğrudan bağlantılı muameleler ile sınırlamalıdırlar.

Anonim şirketlerin kuruluş şartları ise Türk Ticaret Kanunu’nun şirketler kısmında gösterilmiştir. Ticaret Kanunu’nun, anonim şirketlerin kuruluş, işleyiş ve sona ermesine ve anonim şirketlerde devlet kontrolüne dair bütün hükümlerine sigorta şirketleri de tabidirler. Bu hükümlere göre kurulmuş bir anonim şirket- sermaye murakabesine dair kanunda öngörülen istisna ile- sigortacılık yapabilmek için kanunda gösterilen şartları yerine getirmek suretiyle ruhsatname talebinde bulunacak ve ancak ruhsat aldıktan sonra çalışmaya başlayabilecektir. Şirket çalıştığı süre içinde ve sona ermesinde, Sigortacılık Kanunu’nda özel bir hüküm olmadıkça Ticaret Kanunu hükümlerine tabi bulunacaktır.

Bir sigorta şirketinin her şeyden önce faaliyet gösterebilmesi için Sigortacılık Kanunu Madde 5 Ruhsat başlığı adı altında düzenlenen şartları sağlaması elzemdir. Aynı zamanda sigorta şirketleri ile ilgili ortaya çıkabilecek bir uyuşmazlıkta ‘’lex specialis derogat legi generali’’ yani özel hüküm genel hükmü ilga eder, hükümsüz kılar ilkesi gereğince uyuşmazlık öncelikle Sigortacılık Kanunu hükümlerine göre çözümlenmelidir.

Türk Hukukunda sigortacılık yapan şirketler tacir sıfatına sahiptirler. Karşılıklı sigorta müesseseleri de aynı hükme tabidirler. Bu hükümle birlikte tacir sıfatını haiz olmanın bütün sonuçları, etkileri sigorta şirketleri üzerinde doğacaktır.

Şirket işlemlerinin tamamı için ticari unvanını kullanmak zorundadır. Ticari defter yükümlülüklerinin tamamından mesuldur. Şirketin bütün borçlarının ticari olması asıl olduğundan sigorta sözleşmesinden soğan borç ve ihtilaflar ticari mahiyettedir ve bu sebeple ticaret mahkemeleri yetkilidir.

Son olarak şirket her zaman basiretli bir tacir gibi hareket etmelidir zira kanaatimizce sigorta şirketlerinin bütün işlemleri, faaliyetleri devletin kontrolündedir.

Sonuç olarak sigorta şirketleri faaliyet gösterirken hem Türk Ticaret Kanunu anonim şirket hükümlerine tabi olup bu hükümlerdeki yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda hem de Sigortacılık Kanunu hükümlerine tabiliğinden ötürü bu kanun ve hükümlerdeki ek şartları sağlamak zorundadır. Bu sebeplerle muhtemel bir uyuşmazlıkta yukarıda belirtilen iki kanun birlikte değerlendirilmelidir.