Makaleler

Özet.

Blockchain nedir, blok zinciri bilgilerin bloklar halinde, şifreleme algoritmalarıyla birbirine bağlanarak kaydedildiği bir dağıtık veri tabanıdır. Blockchain zincirleme bir modelle inşa edilen, takip edilebilen ancak kırılamayan bir teknolojidir. Hayatımıza bitcoin ile girmiş olan Blockchain teknolojisi bizlere bir merkeze bağlı olmadan işlem yapabilme imkanı sağlamaktadır. İşlemler bu teknolojiyle birlikte direkt olarak alıcı ve satıcı arasında sağlanmaktadır. Bu anlamda Blockchain işlemlerin gizlilik ve güven içerisinde yapılmasını sağlar demek yanlış olmayacaktır.

Blockchain Teknolojisi Nedir?

• Blockchain teknolojisinin ilk özelliği veri kayıt sistemine ilişkin olarak merkezi (centralized) mimariye alternatif olan dağıtık (distributed) mimariyi getirmiş olmasıdır. Merkezi mimaride sistem içindeki tüm bilgisayarların koordinasyonu bir merkezden yapılmakta, veri alışverişi bu merkez aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Dağıtık mimaride ise tüm bilgisayarlar eşit konumdadır, hepsi sisteme katkı sağlamakta ve sistemi kullanmaktadırlar.
• Blockchain, dağıtık yapısına rağmen, bünyesindeki verilerin başka kişilerce değiştirilmesine imkan tanımayarak verilerin korunmasını sağlamaktadır. Zira eğer kişinin saklamak istediği bir veri iletişim ağları üzerinden geniş ağlara kopyalanıp çoğaltılarak dağıtılacaksa ve farklı veri tabanlarında saklanacaksa bu verilerin güvenliğinin de sağlanması gerekecektir. Yoksa Blockchain’in verileri saklamak noktasında pek bir işlevi kalmayacaktır.
• Blockchain Teknolojisinin son özelliği ise verilerin üst üste yazılı olduğu bir zincir halinde bulunmasıdır. Veriler bloklar haline getirilmekte, özetlenip şifrelenerek bir kullanıcıya aktarılmakta, sonrasında ise kullanıcının yaptığı işlem bu özetin üzerine yazılıp kullanıcı tarafından onaylanarak ağda bulunan diğer kullanıcılara gönderilmektedir. Bu sayede sürekli bir onaylama ve şifreleme süreci zincir gibi birbirini takip etmekte, verileri değiştirmek imkansız hale gelmektedir.

Kişisel Verilerin Korunması Ve Bitcoin

• Kişisel veri belirli ya da belirlenebilir bir gerçek kişiye ilişkin her türlü veriyi ifade etmektedir. Ulusal ve uluslararası birçok farklı düzenleme ile oluşturulan kişisel verilerin korunması hukuku Bitcoin ve diğer kripto paralar konusunda da gerekliliğini göstermektedir. Bitcoin ile hayatımıza girmiş olan Blockchain teknolojisi sanal veri halkalarının içerisine gizlenmiş bilgi ve verilerin yok edilmesini oldukça zorlaştırmaktadır. Oysa önceki yıllarda ABAD vermiş olduğu bir kararında unutulma hakkını tanımış ve kişilere ilişkin verilerin gerektiğinde silinmesine imkan tanımıştı. Uluslararası içtihad, sözleşmeler veya anlaşmaların ülkemizde kişisel verilerin korunması hukukunun oluşumuna sağladığı katkı yadsınamaz. ABAD’ın vermiş olduğu karar da KVKK ile ilişkilidir. Yani KVKK’ye göre kişiler bilgilerinin silinmesini yahut yok edilmesini talep etme hakkına haizdir. Ancak blockchain hukuku kişisel verilerin korunması anlamında bir güvensizlik teşkil etmektedir.
• Blockhain teknolojisi ile kayıtlarda doğruluk ve güvenlik sağlanmaya çalışılmıştır. Bitcoin ile yapılan işlemlerin sanal ortamda güvenliğinin sağlanması amacıyla kayıt gerekliliği bulunmaktaydı. Blockchain teknolojisi ile bloklara girilen kayıtların silinip değiştirilmesi imkanı ortadan kalkmış ve yapılan işlemlerin kayıt altına alınması sağlanmıştır. Bu verilerin düzeltilmesi gerektiğinde yahut silinmesi istendiğinde KVKK kapsamında nasıl bir işlem yapılacağı, yok edilmenin nasıl sağlanacağı bir muammadır. Ancak blockchain teknolojisi kullanılarak kayıt altına alınan verilere müdahale etmenin kolay olmayacağı açıktır. Bu problemler dikkate alındığında Bitcoin ve hukuk ilişkisi ortaya çıkmaktadır. Hukuk, gelişen teknoloji ve yeni yaşam düzenine uygun olarak geliştirilmek, düzenlenmek zorundadır. Dolayısıyla KVKK ve kişisel verilerin korunması hukukunun Blockchain teknolojisine uygun şekilde güncellenmesi veri sahipleri ve bunları işleyenler bakımından oldukça büyük öneme sahiptir.

Ceza Hukuku Açısından Bitcoin

• Bitcoin ceza hukuku açısından da düzenlenmemiş olup Türk Ceza Kanunu ve ilgili yasal mevzuatta adı geçmemektedir. TCK m.2 kanunda açıkça suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemeyeceğini ve güvenlik tedbiri uygulanamayacağını da hükme bağlamıştır. Yani Bitcoin alım satımı gibi faaliyetler ceza hukuku bağlamında dikkate alınmayacaktır. Fakat her ne kadar sanal para dahi olsa sana cüzdanlardan çalınması, bazı borsaların şaibeli şekilde ortadan kaybolması, denetlemeye tabi olmadığından güvenlik açıklarının bulunması gibi birçok problem mevcuttur. Bu problemlerin çözümü, güvenilirliğin oluşturulması ve duyulan şüphelerin giderilmesi adına hukuki düzenlemelerin yapılması şarttır.
• • Türk Ceza Kanunu’nun 282.maddesi de konu ile ilgili düzenleme getirmektedir. Madde ile suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama hakkında yaptırım öngörülmüş olup, yine bu hüküm önünde de elektronik para transferleri ile suç işlenmesinin suç kapsamında sayılmasına ilişkin bir engel bulunmamaktadır. Maddeye göre;
  1. Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tabi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar asli para cezası ile cezalandırılır.
  2. Birinci fıkradaki suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
  3. Bu suçun, kamu görevlisi tarafından veya belli bir meslek sahibi kişi tarafından bu mesleğin icrası sırasında işlenmesi halinde, verilecek hapis cezası yarı oranında artırılır.
  4. Bu suçun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
  5. Bu suçun işlenmesi dolayısıyla tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur..
  6. Bu suç nedeniyle kovuşturma başlamadan önce suç konusu malvarlığı değerlerinin ele geçirilmesini sağlayan veya bulunduğu yeri yetkili makamlara haber vererek ele geçirilmesini kolaylaştıran kişi hakkında bu maddede tanımlanan suç nedeniyle cezaya hükmolunmaz.

Blockchain Türleri

• Blockchain türlerini belirleyen temel ayrım Blockchain ağının Açık (Public) veya Kapalı (Private) nitelikte olmasıdır.
• Açık Ağ: Tüm kullanıcıların, bir başka kullanıcıyla nerede olursa olsun iletişim kurabildiği ağdır. Günümüzde en yaygın ve en bilinen örnek internettir.
• Kapalı Ağ: Kullanıcıları belirli özelliklere göre sınırlandırılmış, herkese açık olmayan ağlara denir. Kapalı ağlara ATM’ler ve bankalar arasındaki ağlar örnek olarak gösterilebilir.

Bitcoin’in Hukuki Boyutu

• Bitcoin, Avrupa Birliği’nin 2009/110 sayılı Elektronik Para Direktifindeki tanım ile Türk Hukuku bakımından 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’un 3/ç maddesindeki tanıma uymamaktadır, zira burada belirlenen kriterleri tam anlamıyla karşılamamaktadır.
• Sanal para birimlerinde coğrafi bir sınır olmamakla birlikte yargılama yetkisi ile ilgili açık düzenlemelerin olmadığı durumlarda hangi kuralların uygulanacağını tespit etmek zorlaşmaktadır. Bu durum sanal paranın tercih edilme sebeplerinden biri olmasına rağmen resmi banka kuruluşları ve kanun koyucular işleme dahil olmadığından ekonomik suçların işlenmesinde kullanılabilmektedir. Özellikle para aklama, dolandırıcılık ve terörist grupların finansmanının sağlaması gibi ekonomik suçların işlenmesinde kullanılabilmektedir.

Görüşümüzce: Bitcoin ve kriptoparalara ilişkin yasal düzenlemelerin mevcut olmaması ve şimdilik istismara uygun teknolojik altyapıları itibariyle kötü niyetli kullanımların önünün kesilmesi ve yaptırıma tabi tutulması gerekmektedir. Bitcoin ve kriptopara alım-satım yapan şirketler, kanunlarla denetim altına alınarak standartlar getirilmeli, gerektiği takdirde bu şirketler vasıtasıyla elde edilen gelirler vergilendirilmelidir. Denetime tabi şirketler dışında kriptopara alım-satımları yaptırıma tabi tutulmalı ve bireylerin dolayısıyla kamunun hukuki güvenliği sağlanmalıdır. Böylelikle güven ortamı tesis edilerek haklar ve hürriyetler güvence altına alınmış olacaktır.